Özet
Besinlerle vücudumuza aldığımız vitamin ve mineraller, metabolik olaylarda düzenleyici olarak görev görürler. Bu bileşiklerin yeterli alınamaması veya metabolik sorunlar beraberinde emilim ve kullanımlarının azalması halinde birçok sistemik bulgu ortaya çıkar. Bu bulgulardan biri de saç dökülmesidir. (Kutlubay ve ark., 2011).
Saç dökülmesine neden olan birçok sebep vardır. Genetik unsurlar bu sebeplerin başında gelir. Doğum, tiroid bezi hastalıkları, demir eksikliği anemisi, çinko yetersizliği, bazı ilaçlar, yanlış beslenme ve psikolojik faktörler saç dökülmesine neden olan diğer faktörlerdir. (Kaya 2014). Saç dökülmesi, birey için hayati bir problem olmasa da kişinin sosyopsikolojik yaşamını olumsuz yönde etkiler. (Oğuz, 2001).
Mikrobesin Yetersizlikleri
Mikrobesin öğesi alımında görülen yetersizliklerinin bütün dünyada yaklaşık iki milyar insanın sağlığı üzerinde önemli etkileri mevcuttur. (Glorio ve ark., 2000). Dünyada 740 milyon kişide iyot alımında yetersizlik, yaklaşık 2 milyar kişide çinko yetersizliği, 1 milyar kişide demir yetersizliğine bağlı anemi görülmektedir. (Müller ve Krawinkel, 2005). Demir, iyot, A vitamini ve çinko yetersizlikleri gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkeler için halen önemli toplumsal problemler içerisinde yer almaktadır. (Rojas ve Phillips, 1999).
Biotin, hücre metabolizmasında etken rol üstlenen bir vitamindir. Hücre içinde yer alan 5 karboksilaz enziminin kofaktörüdür. Uzun süreli parenteral beslenme, ilaç kullanımı, fazla miktarda alkol alımı, gebelik ve bazı barsak hastalıkları biotin eksikliğine yol açmaktadır. (Said, 2009). Biotin yetersizliği olan hastalarda saçlı deride kıl folikülü noksanlığı ayrıca kaş, kirpik ve saç dökülmesi de görülmektedir. (Goldberg ve Lenzy, 2010).
Yeme Bozuklukları
Yeme bozuklukları, psikiyatrik kökenli hastalıklardır. Yeme bozukluğu hastalığı olan anoreksiya nervoza ve bulumiya nervozada ilk olarak bazı dermatolojik belirtiler görülür. (Ukşal, 2008). Özellikle frontal bölgede sık rastlanan alopesi, anoreksiya nervoza ve bulumiya nevroza hastalıklarında ortak olarak görülen belirtiler arasında yer alır. Alopesiye bağlı olarak saçlar; saydamlığını kaybeder ve opaklaşır, güçsüzleşerk kırılganlaşır ve yoğun saç dökülmesi görülür. (Haberman ve ark., 1987).
Sonuç
Beslenme eksikliklerinin, metabolik hastalıklar yanında saç dökülmesi gibi dermatolojik problemlere de neden oluşu, beslenme bilimine önem kazandırmıştır. Diyette yapılan kişiye özel besin öğesi eksikliklerine yönelik düzenlemeler ile birçok deri hastalığının tedavisi sağlanabilmektedir.
KAYNAKLAR
Glorio R, Allevato M, De Pablo A et al. Prevalence of cutaneous manifestationsin 200 patients with eating disorders. Int J Dermatol 2000; 39:348-353.
Goldberg LJ, Lenzy Y. Nutrition and hair. Clin Dermatol 2010; 28: 412-419.
Gupta MA, Gupta AK, Haberman HF. Dermatologic signs in anorexia nervosa and bulimia nervosa. Arch Dermatol 1987; 123: 1386-1390.
Kaya PS. Beslenme yetersizliklerinde derimizin mesajları. Dermatoz 2014; 5: 1452d2.
KUTLUBAY,U.D.Z.,YARDIMCI,G.,ENGİN,B.,&SERDAROĞLU,S. Beslenmenin Saç ve Tırnak Üzerine Etkisi. 2011
Müller O, Krawinkel M. Malnutrition and health in developing countries. CMAJ 2005; 173: 279-286.
Oğuz, O. “Saç Dökülmeleri”, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Cilt Hastalıkları ve Yara Bakımı Sempozyumu, s. 19-22, 18-19 Ekim 2001.
Rojas AI, Phillips TJ. Patients with chronic leg ulcers show diminished levelsof vitamins A and E, carotenes, and zinc. Dermatol Surg 1999; 25: 601-604.
Said HM. Cell and molecular aspects of human intestinal biotin absorption. J Nutr 2009; 139: 158-162.
Ukşal U.Metabolik ve Beslenme Bozukluklarına Bağlı Hastalıklar. Tuzun Y, Gurer MA, Serdaroğlu S, Oğuz O, Aksungur VL, Ed. Dermatoloji’de. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp kitabevleri; 2008: 1235-1284.
