Kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini, suda çözünen vitaminler grubundadır.B12 vitamini yapısal olarak bilinen en kompleks ve en büyük vitamindir. İnsan vücudunda sentezlenmez bu nedenle besinler ile dışarıdan alınması zorunludur. Vücutta depolanma verimi düşük olduğu için düzenli tüketimi önemlidir.B12 vitamini İnsan vücudunda birçok metabolik olayda görev alır. Özellikle sinir sistemi, DNA sentezi, yağ asitleri ve amino asitlerin metabolizma faaliyetlerinde aldığı görevler açısından oldukça önemli bir vitamindir.

blaxy reklam görseli blaxy reklam görseli

ÖZELLİKLERİ

  • Alkaliye ve aside duyarlıdır fakat ısı, ışık ve oksijene dayanıklıdır.
  • Dilue asit, alkali, ışık, okside ve redükte ajanlar ile yavaş tahrip olur.
  • Suda çözünen kırmızı kristalin yapıdadır. (kırmızı renk ağır metal kobalttan dolayıdır)

VÜCUTTA KULLANILMASI

Vitamin B12 amino asitler ve nükleoproteinlerin metabolizması için gereklidir. Vitamin B12’nin bağırsaklardan kana emilebilmesi, midede bulunan intrinsik faktör sayesinde mümkün olmaktadır. Sindirim sistemindeki bozukluklar da vitamin B12’nin emilimini güçleştirir. İntrinsik faktör, kobalt ile bağlanır ve bağlı formda ileum membranından emilir. İntrinsik faktör; mideden salgılanan,5000 molekül ağırlıklı gliko-protein yapısında bir moleküldür.

EMİLİMİ

B12 vitamini; hayvansal dokularda proteinlere bağlı olarak bulunur. İnce bağırsaklarda serbest hale geçer. Mideden salgılanan ‘intrinsik etmen’ e bağlanarak emilir. Emilim normal koşullarda  % 20 – 70 arasındadır.5 mcg alındığında %28 emilim, 0.5 mcg alındığında %71 emilim sağlar.Aşırı C vitamini alındığında ince bağırsaklarda asit ortam yaratarak emilimi azaltır. Emilen B12 mukoza içinde trans-kobalamin adlı plazma proteinine bağlanarak karaciğer ve diğer dokulara taşınır. Yüksek doz alındığında hücrelere taşınma basit diffüzyon ile de olur. Kalsiyum transfer için gereklidir.

EMİLİMİ ETKİLEYEN ETMENLER

  • Bazı ilaçlar
  • Aşırı alkol tüketimi
  •  Pankreas yetersizliği
  • Aşırı vitamin C alımı
  • OCA (Oral kontraseptifler)
  • Bağırsak bakteri ve parazitleri
  • Yaşlılarda mide salgısının azalması
  • Sindirim sistemindeki bozukluk emilimi azaltır.
  • Protein, folik asit ve A vitamini vb. yetersizliği (barsak mukozasında bozulma nedeniyle)

Emilimden sonra;

blaxy reklam görseli blaxy reklam görseli

  • Kobalamin transkobalamin I ve II ile bağlanır.
  • Karaciğerde yüksek konsantrasyonda bulunur.
  • Kalp ve böbrekte de vardır. İhtiyaç olduğunda kemik iliği ve diğer dokulara taşınır.
  • Vücutta yaklaşık 2000 mcg depo edilir.
  • İdrar, gaita ve safra ile atılır.

VÜCUT ÇALIŞMASINDAKİ GÖREVLERİ

  • Homosisteinin metionine dönüşümünde rol oynar.
  • Sinir dokusunda bazı yağların yıkımında etkilidir.
  • Kemik hücre aktivitesi ve metabolizması bu vitamine bağlıdır.
  • Koenzim formları Folatın ,THF’a dönüşümünde metil gruplarının taşınmasına yardımcı olur.
  • Bağışıklık sisteminde nötrofillerin fagositik aktivitesini artırır.
  • Protein metabolizmasında (nükleik asit sentezinde, RNA,DNA sentezinde) koenzim rolü oynar.
  • Kemik iliğinde kan hücrelerinin yapımında, folasin koenziminin aktivasyonunda gereklidir.

B12 YETERSİZLİĞİ KLİNİK BELİRTİLER

  • Baş ağrısı ve halsizlik
  • Uykuya eğilimin artması
  • Sinir sistemi bozuklukları
  • Konsantrasyon bozukluğu ve unutkanlık
  • Ekstremitelerde duyu kaybı ve kasılmalar
  • Duygu durum bozuklukları
  • Glossit (Dil İltihabı) ve Ağız yaraları (aftlar)
  • Cilt kuruluğu-cansz bir cilt ve saç dökülmesi
  • Homosistein düzeyi yükselir (homosisteinin metionine dönüşümünde rol alır)
  • Alzeheimer ve demans gibi hastalıkların hem nedeni hem sonucu olabilmektedir

B12 eksikliği sonucu Pernisiyöz anemi oluşur.

Pernisiyöz anemi; Kronik makrositik tip anemidir.Büyük olgunlaşmamış kırmızı kan hücrelerinin sayısı azalır.Kas zayıflığı ve nörolojik bozukluklar görülür.

YETERSİZLİK İÇİN RİSK GRUPLARI

  • Sıkı vejetaryenlerde (veganlar)
  • Vejetaryen annelerin yeni doğmuş bebeklerinde
  • Metilmalonik asidemia (Kalıtımsal B12 defekti)
  • Genetik olarak intrinsik faktör yapılamayan bireylerde (% 1-2)
  • Midenin bir kısmının alınması durumunda
  • Yaşlılarda mide mukozasında bozulma (atrofik gastrit) nedeniyle
  • Aşırı alkol kullananlar

 TEDAVİSİ

B12 vitamini eksiklik düzeyi sınırda ise diyet tedavisi yeterli olacaktır.Fakat ciddi anlamda bir eksiklik var ise diyet tedavisine ek ilaç veya iğne desteği alınması gerekmektedir.

OLASI YARARLARI

blaxy reklam görseli blaxy reklam görseli

  • Kalp hastalıkları ve sinir hasarına karşı koruyucudur
  • Gebeliğin ilk 6 haftasında fetüsü nöral tüp defektine karşı korur

TOKSİSİTE

Gereksinimin 1000 katından fazla alındığında toksik etki görünür ancak bu miktarda düşük toksisiteye sahiptir

GEREKSİNİM

  • Normal ve sağlıklı erişkinlere öneri; 2-3 mcg/gün                
  • Gebelere öneri ; 2.5-4 mcg/gün
  • Emziklilere öneri ; 2.5-3.5 mcg/gün
  • 0-6 ay ; 0,4 mcg
  • 7-12 ay ; 0,5 mcg
  • 1-3 yaş ; 0,9 mcg
  • 4-8 yaş ; 1,2 mcg
  • 9-13 yaş ; 1,8 mcg
  • 14 yaş ve üstü ; 2,4 mcg
  • İnsan serumundaki düzeyi çok düşük olduğundan piko gram olarak ifade edilir. Normal düzeyi 200-900 pg/ml, yetersizliğinde bu miktar 80 pg/ml altına düşer.
  • Pernisiyöz anemide 1000 mcg destek verilmesi yeterli olabilmektedir.

KAYNAKLAR

Tamamen hayvansal kaynaklı besinlerden sağlanır.

 *Anne sütü ilk 6 ayda bebeğin gereksinimini karşılar*

  • Yumurta
  • Karaciğer,dalak gibi sakatatlar
  • Et (adenozil ve hidroksi kobalamin şeklinde)
  • Midye,istiridye,karides gibi kabuklu deniz ürünleri
  • Alabalık,ringa,uskumru ve ton balığı gibi balık çeşitleri
  • Süt (metil ve hidroksi kobalamin şeklinde) ve süt ürünleri

Vejetaryan bireyler ise ;

  • Shiitake mantarı (meşe mantarı)
  • Güçlendirilmiş besin mayası
  • Nori yosunu gibi besinleri tüketebilir


KAYIPLAR

  • Sütte kaynatma ile %30 kayıp
  • Sütte pastorizasyon ile %7-10 kayıp
  • Nemli ısıda pişirme ile %10-20 kayıp
  • Izgara etlerden damlayan sularla %30 kayıp
  • Pişirme sırasında yaklaşık %10-70 kayba uğrar.
  • Karaciğer ve etin haşlama suyunun dökülmesi kayba neden olur                                                                                              

SAĞLIKLI GÜNLER DİLERİM

1 Yorum

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz